Pozostając w temacie stawu kolanowego chcieliśmy poruszyć jeszcze temat kaletek maziowych oraz mechaniki stawu kolanowego. Dziś nietypowo, inaczej niż zwykle, w dalszej części anatomię pomieszamy z biomechniką.
Wśród kaletek znajdziemy:
Zachyłek podkolanowy (recessus subpopliteus) – mieści się po bocznej stronie kolana, pod więzadłem pobocznym strzałkowym i poniżej ścięgna początkowego mięśnia podkolanowego. Czasem łączy się ze stawem piszczelowo-strzałkowym.
- Kaletki podrzepkowe, wśród nich wyróżniamy:
1. Kaletka podskórna podrzepkowa (bursa subcutanea prepatellaris) znajdująca się do przodu od powięzi szerokiej uda.
- kaletka podpowięziowa przedrzepkowa (bursa subfascialis prepatellaris) – znajduje się do tyłu od powięzi szerokiej uda.
- kaletka podścięgnowa przedrzepkowa (bursa subtendinea prepatellaris) – lezy między przednia powierzchnią rzepki a ścięgnem mięśnia czworogłowego.
- Kaletka podrzepkowa głęboka (bursa infrapatellaris profunda) – leży między powierzchnią kości piszczelowej a tylną powierzchnią więzadła rzepki.
- Kaletka nadrzepkowa (bursa suprapatellaris) – jej brzeg górny sięga ponad górny brzeg rzepki. Znajduje się między ścięgnem mięśnia czworogłowego a powierzchnią przednią uda. W stanach patologicznych kaletka ta może zostać wypełniona płynem co daje obrzęk powyżej stawu kolanowego – tzw. woda w kolanie.
- Ponadto kaletka mięśnia półbłoniastego, kaletka podścięgnowa przyśrodkowa mięśnia brzuchatego łydki lub kaletka podścięgnowa boczna mięśnia brzuchatego łydki często łączy się z jamą stawową.Mechanika stawu kolanowegoRuch zgięcia i wyprostu jak wiecie jest kombinacją toczenia i ślizgu. Jak wykazały eksperymenty (Strasser 1917) – stosunek ruchu toczenia do ślizgu jest zmienny. W pełnym wyproście kłykieć kości udowej rozpoczyna toczenie, a udział ślizgu zwiększa się wraz ze zwiększeniem zgięcia stawu kolanowego – tak, że na końcu tego ruchu kłykieć wyłącznie ślizga się. Jeśli chodzi o zakres toczenia to jest on różny dla kłykcia przyśrodkowego i bocznego. W przypadku tego pierwszego jest to początkowe 10-15stopni zgięcia, a dla bocznego to początkowe 20stopni. Przeszkodą dla toczenia są napotkane więzadła krzyżowe.
Rozpatrzmy teraz ruchy obrotowe zachodzące w stawie i jaki jest mechanizm. Podczas rotacji zewnętrznej kości piszczelowej względem kości udowej mamy do czynienia z przemieszczaniem się ku przodowi kłykcia bocznego na bocznej powierzchni stawowej piszczeli. Kłykieć przyśrodkowy z kolei przesuwa się do tyłu na przyśrodkowej powierzchni stawowej piszczeli.
Podczas rotacji wewnętrznej kości piszczelowej względem kości udowej sytuacja wygląda odwrotnie. Mianowicie: kłykieć boczny porusza się ku tyłowi, a przyśrodkowy ku przodowi. Przemieszczenia tylno-przednie obu kłykci są różne. Kłykieć przyśrodkowy ma niewielki zakres przemieszczeń, a boczny porusza się w ok.2x większym zakresie.
Chcielibyśmy Wam jeszcze przedstawić po krótce mechanikę samych więzadeł krzyżowych. Zanim przejdziemy do sedna, zwróćcie uwagę na czynniki, które czynią te więzadła ważnymi dla stawu:
- Grubość więzadła – każde pojedyncze włókno więzadła można uznać za małą rozciągliwą sprężynkę.
- Struktura więzadła – sztywność i elastyczność poszczególnych włókien więzadła zmienia się, co tłumaczy fakt, że w danym momencie nie są napinane wszystkie z włókien, tylko są rekrutowane stopniowo.
- Rozmiar i położenie przyczepów – znajdują się one ukośnie lub prostopadle. Ich relatywne położenie zmienia się podczas wykonywania ruchów – ma to związek z niejednoczesną rekrutacją włókien i modyfikacją kierunku sił, które powstają w obrębie więzadła.
ACL i PCL zapewniają przednio-tylną stabilność kolana. Podczas ruchu zgięcia ACL jest odpowiedzialny za przedni ślizg kłykcia kości udowej, który towarzyszy toczeniu w kierunku tylnym. Podczas wyprostu PCL jest odpowiedzialny za ślizg kłykci kości udowej w kierunku tylnym, czemu towarzyszy ruch toczenia ku przodowi. Dla pełniejszego zrozumienia omawianej mechaniki polecamy przebrnąć przez Anatomię Funkcjonalną Stawów Kapandijego, tom.2 , rozdział o stawie kolanowym. Ilość modeli naprawdę świetnie rozjaśni Wam temat.
Jak wiecie, w pełnym wyproście nie ma mowy o ruchach rotacyjnych stawu kolanowego. Dlaczego? Ze względu na znaczne napięte więzadła poboczne i krzyżowe. W trakcie rotacji wewnętrznej kości piszczelowej więzadła krzyżowe owijają się mocniej wokół siebie napinając wzajemnie i szybko zatrzymują ruch rotacji wewnętrznej. Jeśli chodzi o rotację zewnętrzną kości piszczelowej to wówczas ich krawędzie tracą kontakt ze sobą powodując rozluźnienie. Zatem napięcie więzadeł krzyżowych nie ogranicza rotacji zewnętrznej podudzia.
Jak oceniacie dzisiejszy temat? Czy został przedstawiony w miarę jasno? Oczywiście odsyłamy Was do atlasu i tak jak już wspomnieliśmy – Kapandijego.
Jeśli przeoczyłaś/-eś cz.1 to zapraszamy: https://pracowniafizjoteka.pl/14-staw-kolanowy-cz-1/
Zanim zaczniemy lekcje z mięśniami kończyny dolnej polecamy Wam fiszki anatomiczne, które są doskonałą formą powtórki materiału. Wersje fizyczne fiszek możecie nabyć w naszym sklepie internetowym: www.anatomicznefiszki.pl
Źródło zdjęcia głównego: http://blog.corewalking.com/arts-knew-knee/ 
